본문 바로가기

經/쿳따까 니까야

미란왕문경彌蘭王問經 5.3

5.3 Pathavīvagga 地品
1. Pathavīaṅgapañho

1. “Bhante nāgasena, ‘pathaviyā pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, pathavī iṭṭhāniṭṭhāni kappūrāgarutagaracandanakuṅkumādīni ākirantepi pittasemhapubbaruhirasedamedakheḷasiṅghāṇikalasika- muttakarīsādīni ākirantepi tādisā yeva, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena iṭṭhāniṭṭhe lābhālābhe yasāyase nindāpasaṃsāya sukhadukkhe sabbattha tādinā yeva bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

第三 地品
一 地
「尊者龍軍,汝說應把持地之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,若於地上散布可悅不可悅之物,諸如樟腦、蘆薈香、多揭羅香、旃檀香、鬱金香,或膽汁、痰、膿、血、汗、脂肪、唾、胰、關節滑油、大便、小便於地,地則依然如此。大王,修瑜伽者,瑜伽行者於可悅不可悅者──諸如得失、善名、惡名、毀譽、樂苦等於一切處──依然如此亦復如是。大王,此即是應把持地之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī maṇḍanavibhūsanāpagatā sakagandhaparibhāvitā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vibhūsanāpagatena sakasīlagandhaparibhāvitena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若地無打扮及裝飾,唯充滿自己之清香;大王,修瑜伽者,瑜伽行者無裝飾而只充滿自己的戒香亦復如是。大王,此即是應把持地之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī nirantarā akhaṇḍacchiddā asusirā bahalā ghanā vitthiṇṇā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirantaramakhaṇḍacchiddamasusirabahalaghanavitthiṇṇasīlena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若地之無隙、無罅縫,無空洞,重厚、稠密、延展;大王,修瑜伽者,瑜伽行者,於戒應無隙、無罅縫、無空洞,重厚、稠密、延展亦復如是。大王,此即是應把持地之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī gāmanigamanagarajanapadarukkhapabbatanadītaḷākapokkharaṇīmigapakkhimanujanaranārigaṇaṃ dhārentīpi akilāsu hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ovadantenapi anusāsantenapi viññāpentenapi sandassentenapi samādapentenapi samuttejentenapi sampahaṃsentenapi dhammadesanāsu akilāsunā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若地之負載村邑、聚落、城市、郡縣、樹草、山河、池沼、水塘、獸、鳥、人、男女群眾而不疲倦;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應不疲倦於教誡、教授、教導、教示、勸導、激勵、鼓舞及說法亦復如是。大王,此即是應把持地之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pathavī anunayappaṭighavippamuttā, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena pathavisamena cetasā viharitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pathaviyā pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –

“‘Ekañce bāhaṃ vāsiyā, tacche kupitamānasā [kupitamānaso (ka.)];
Ekañcebāhaṃ gandhena, ālimpeyya pamoditā [pamodito (ka.)].

“‘Amusmiṃ paṭigho natthi, rāgo asmiṃ na vijjati;
Pathavīsamacittā te, tādisā samaṇā mamā’”ti.

Pathavīaṅgapañho paṭhamo.

☸.....................................................................

「復次大王,若地解除愛憎;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應住心於解除愛憎與大地相似亦復如是。大王,此即是應把持地之第五德。大王,近事女小須跋陀亦曾作此說:
『我心若怒以斧斫人;我心若喜以香塗人;
心如大地無憎無愛──我之沙門盡皆如是。』」

☸---------------------------------------------------------------------

2. Āpaṅgapañho

2. “Bhante nāgasena, ‘āpassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, āpo susaṇṭhitamakampitamaluḷitasabhāvaparisuddho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kuhanalapananemittakanippesikataṃ apanetvā susaṇṭhitamakampitamaluḷitasabhāvaparisuddhācārena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, āpassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

二 水
「尊者龍軍,汝說應把持水之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,水是穩定、不動、不亂、自性清淨;大王,修瑜伽者,瑜伽行者既除詭詐、花言巧語、占相、欺騙後應穩定、不動、不亂、自性清淨亦復如是。大王,此即是應把持水之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, āpo sītalasabhāvasaṇṭhito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbasattesu khantimettānuddayasampannena hitesinā anukampakena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, āpassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,譬如水之屬於清冷自性;大王,修瑜伽者,瑜伽行者為憐憫及饒益一切有情應具足忍慈悲憫亦復如是。大王,此即是應把持水之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, āpo asuciṃ suciṃ karoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena gāme vā araññe vā upajjhāye upajjhāyamattesu ācariye ācariyamattesu sabbattha anadhikaraṇena bhavitabbaṃ anavasesakārinā. Idaṃ, mahārāja, āpassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若水之使不淨者淨;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於村邑或林野中,於一切處,勿令出家師、阿闍黎或具足阿闍黎等位者對此有機會議論批評亦復如是。大王,此即是應把持水之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, āpo bahujanapatthito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena appicchasantuṭṭhapavivittapaṭisallānena satataṃ sabbalokamabhipatthitena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, āpassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,水為眾多人民所欲;大王,修瑜伽者,瑜伽行者少欲、知足、孤寂、宴默,應常為一切世間所欲亦復如是。

大王,此即是應把持水之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, āpo na kassaci ahitamupadahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena parabhaṇḍanakalahaviggahavivādarittajjhānaaratijananaṃ kāyavacīcittehi pāpakaṃ na karaṇīyaṃ. Idaṃ, mahārāja, āpassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ mahārāja, bhagavatā, devātidevena kaṇhajātake –

“‘Varañce me ado sakka, sabbabhūtānamissara;
Na mano vā sarīraṃ vā, maṃ-kate sakka kassaci;
Kadāci upahaññetha, etaṃ sakka varaṃ vare’”ti.

Āpaṅgapañho dutiyo.

☸.....................................................................

「復次大王,水不貽害予人;大王,修瑜伽者,瑜伽行者不應生起爭執、諍論、異執、異論、疏忽習禪及嫌厭他人,不應以身口意造惡業亦復如是。大王,此即是應把持水之第五德。大王,天中天之世尊亦曾於《堪哈本生經》中作此說:
沙咖天帝,一起有情主,若能賜我一願望,莫因我於任何時,莫使人身心受傷。
沙咖天帝,此為最勝願。」

☸---------------------------------------------------------------------

3. Tejaṅgapañho

3. “Bhante nāgasena, ‘tejassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, tejo tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ ḍahati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ye te abbhantarā vā bāhirā vā kilesā iṭṭhāniṭṭhārammaṇānubhavanā, sabbe te ñāṇagginā ḍahitabbā. Idaṃ, mahārāja, tejassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

三 火
「尊者龍軍,汝說應把持火之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,譬如火焚燒草、柴薪、樹枝、樹葉;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應以智慧之火焚燒那出自可悅不可悅所緣經驗的內外諸煩惱亦復如是。大王,此即是應把持火之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, tejo niddayo akāruṇiko, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakilesesu kāruññānuddayā na kātabbā. Idaṃ, mahārāja, tejassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若火之無慈悲;大王,修瑜伽者,瑜伽行者對於一切煩惱不應起慈悲亦復如是。

大王,此即是應把持火之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, tejo sītaṃ paṭihanati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vīriyasantāpatejaṃ abhijanetvā kilesā paṭihantabbā. Idaṃ, mahārāja, tejassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若火之驅寒;大王,修瑜伽者,瑜伽行者既生起精進熱焰之火,應驅逐諸煩惱亦復如是。

大王,此即是應把持火之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, tejo anunayappaṭighavippamutto uṇhamabhijaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anunayappaṭighavippamuttena tejosamena cetasā viharitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, tejassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若火之離愛憎,生溫暖;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應棲心如火亦復如是。

大王,此即是應把持火之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, tejo andhakāraṃ vidhamitvā [vidhamati (sī. pī. ka.)] ālokaṃ dassayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena avijjandhakāraṃ vidhamitvā ñāṇālokaṃ dassayitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, tejassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

 

「復次大王,若火驅除黑暗,示現光明;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應驅除無明黑暗,應示現智慧光明亦復如是。

大王,此即是應把持火之第五德。

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sakaṃ puttaṃ rāhulaṃ ovadantena –
大王,天中天之世尊於教誡釋子羅睺羅時亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

‘Tejosamaṃ [ma. ni. 2.119], rāhula, bhāvanaṃ bhāvehi, tejosamaṃ hi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā? 

Manāpāmanāpā phassā cittaṃ na pariyādāya ṭhassantī’”ti.

Tejaṅgapañho tatiyo.

『羅睺羅,應如火修習;既如火修習,則未生之不善法不生,已生之不善法將不執持爾心。』」

☸---------------------------------------------------------------------

4. Vāyuṅgapañho

4. “Bhante nāgasena, ‘vāyussa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, vāyu supupphitavanasaṇḍantaraṃ abhivāyati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vimuttivarakusumapupphitārammaṇavanantare ramitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, vāyussa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

四 風
「尊者龍軍,汝說應把持風之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,譬如風之吹拂那正在開花之林野;大王,修瑜伽者,

瑜伽行者應欣喜那於所緣之林野正開放的最勝可愛之解脫花亦復如是。大王,此即是應把持風之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu dharaṇīruhapādapagaṇe mathayati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena vanantaragatena saṅkhāre vicinantena kilesā mathayitabbā. Idaṃ, mahārāja, vāyussa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,譬如風搖動八達巴樹及陀羅尼奴訶樹林,大王,修瑜伽者,

瑜伽行者入於林野以簡擇諸行應搖動煩惱亦復如是。大王,此即是應把持風之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu ākāse carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena lokuttaradhammesu mānasaṃ sañcārayitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, vāyussa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若風之行於虛空;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應使心行於出世法亦復如是。

大王,此即是應把持風之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu gandhaṃ anubhavati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena attano sīlavarasurabhigandho [sīlasurabhigando (sī. pī.)] anubhavitabbo. Idaṃ, mahārāja, vāyussa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若風之有香;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應有自己的戒行妙香亦復如是。

大王,此即是應把持風之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, vāyu nirālayo aniketavāsī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena nirālayamaniketamasanthavena sabbattha vimuttena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, vāyussa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena suttanipāte –

“‘Santhavāto bhayaṃ jātaṃ, niketā jāyate rajo;
Aniketamasanthavaṃ, etaṃ ve munidassanan’”ti.

Vāyuṅgapañho catuttho.

☸.....................................................................

「復次大王,若風之無住所無家;大王,修瑜伽者,瑜伽行者無住所無家、無交遊應於一切處得解脫亦復如是。

大王,此即是應把持風之第五德。大王,天中天之世尊於《經集》中亦曾作此說:
交遊生怖畏,家室生塵垢,
無交遊家室,賢者觀照此。」

☸---------------------------------------------------------------------

5. Pabbataṅgapañho

5. “Bhante nāgasena, ‘pabbatassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, pabbato acalo akampito [akampiyo (sī. pī.)] asampavedhī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sammānane vimānane sakkāre asakkāre garukāre agarukāre yase ayase nindāya pasaṃsāya sukhe dukkhe iṭṭhāniṭṭhesu sabbattha rūpasaddagandharasaphoṭṭhabbadhammesu rajanīyesu na rajjitabbaṃ, dussanīyesu na dussitabbaṃ, muyhanīyesu na muyhitabbaṃ, na kampitabbaṃ na calitabbaṃ, pabbatena viya acalena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

“‘Selo yathā ekaghano [ekagghano (ka.) dha. pa. 81 dhammapade], vātena na samīrati;
Evaṃ nindāpasaṃsāsu, na samiñjanti paṇḍitā’ti.

☸.....................................................................

五 山
「尊者龍軍,汝說應把持山之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,譬如山之不動、不搖、不震;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於尊敬、輕侮、尊重、不尊重,恭敬、不恭敬,名聞、不名聞,毀譽,樂苦,適意、不適意,於一切處之色聲香味觸法──可貪而不貪,可嗔而不嗔,可痴而不痴,應如山之不動,不搖不震亦復如是。大王,此即是應把持山之第一德。大王,天中天之世尊亦曾作此說:
如堅牢之石,不被風搖動;
智者亦如是,毀譽無動搖。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato thaddho na kenaci saṃsaṭṭho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena thaddhena asaṃsaṭṭhena bhavitabbaṃ, na kenaci saṃsaggo karaṇīyo. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

☸.....................................................................

「復次大王,若山岩堅牢,不與他物混雜;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應堅固,不好交遊,不與人交往亦復如是。

大王,此即是應把持山之第二德。大王,天中天之世尊亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

“‘Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi, anāgārehi cūbhayaṃ;
Anokasārimappicchaṃ, tamahaṃ brūmi brāhmaṇan’ti.

☸.....................................................................

在家、出家眾 俱不與交往,無家且少欲,我稱婆羅門。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pabbate bījaṃ na virūhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sakamānase kilesā na virūhāpetabbā. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena subhūtinā –

☸.....................................................................

「復次大王,若種子不生山岩上;大王,修瑜伽者,瑜伽行者不使煩惱生於心內亦復如是。

大王,此即是應把持山之第三德。長老須菩提(Subhuti)亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

“‘Rāgūpasaṃhitaṃ cittaṃ, yadā uppajjate mama;
Sayaṃva paccavekkhāmi [paccavekkhitvā (sabbattha)], ekaggo [ekako (sabbattha)] taṃ damemahaṃ.

“‘Rajjase [rajjasi (sī.), rañjasi (pī.)] rajanīye ca, dussanīye ca dussase;
Muyhase [muyhasi (sī.)] mohanīye ca, nikkhamassu vanā tuvaṃ.

“‘Visuddhānaṃ ayaṃ vāso, nimmalānaṃ tapassinaṃ;
Mā kho visuddhaṃ dūsesi, nikkhamassu vanā tuvan’ti.

☸.....................................................................

若我起念而有貪,自審而獨自調伏。
若汝貪於可貪者,縛於可嗔可痴者,
汝應離清淨森林──無垢之行者住所,
汝應離(清淨)森林,莫使清淨蒙污穢。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato accuggato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ñāṇaccuggatena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

☸.....................................................................

「復次大王,若山之崇高;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於智慧應成為崇高亦復如是。

大王,此即是應把持山之第四德。大王,天中天之世尊亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

“‘Pamādaṃ appamādena, yadā nudati paṇḍito;
Paññāpāsādamāruyha, asoko sokiniṃ pajaṃ;
Pabbataṭṭhova bhūmaṭṭhe [bhummaṭṭhe (sī. pī.)], dhīro bāle avekkhatī’ti.

☸.....................................................................

若以精進逐放逸,智者升登智慧樓,
離憂觀悲愁眾生;汝彼佇立高山頂,俯視地上眾愚夫 。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, pabbato anunnato anonato, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena unnatāvanati na karaṇīyā. Idaṃ, mahārāja, pabbatassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, upāsikāya cūḷasubhaddāya sakasamaṇe parikittayamānāya –

“‘Lābhena unnato loko, alābhena ca onato;
Lābhālābhena ekatthā [ekaṭṭhā (sī. pī.)], tādisā samaṇā mamā’”ti.

Pabbataṅgapañho pañcamo.

☸.....................................................................

「復次大王,若山之不能使或高或低;大王,修瑜伽者,瑜伽行者不應或高興或愁悶亦復如是。

大王,此即是應把持山之第五德。大王,小須跋陀近事女稱贊伊之沙門時亦曾作此說:
世間有得則高興,(世間)有失則沉悶。
若遇得失等視之──我之沙門皆如此。」

☸---------------------------------------------------------------------

6. Ākāsaṅgapañho

6. “Bhante nāgasena, ‘ākāsassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, ākāso sabbaso agayho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbaso kilesehi agayhena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, ākāsassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

六 虛空
「尊者龍軍,汝說應把持虛空之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,譬如虛空完全不可捉摩;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於一切處應不被煩惱捕捉亦復如是。

大王,此即是應把持虛空之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso isitāpasabhūtadijagaṇānusañcarito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’ti saṅkhāresu mānasaṃ sañcārayitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, ākāsassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若虛空之為仙人、苦行者、有類及鳥類所往來;大王,修瑜伽者,瑜伽行者,應使其心遊行於諸行,

心想『無常,苦,無我』亦復如是。大王,此即是應把持虛空之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso santāsanīyo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbabhavapaṭisandhīsu mānasaṃ ubbejayitabbaṃ, assādo na kātabbo. Idaṃ, mahārāja, ākāsassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,虛空令人恐怖;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於一切後有之延續應使心恐怖,不應欣賞亦復如是。

大王,此即是應把持虛空之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso ananto appamāṇo aparimeyyo, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena anantasīlena aparimitañāṇena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, ākāsassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,虛空是無邊、無量、不可計算;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應使戒無邊及智慧無量亦復如是。

大王,此即是應把持虛空之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, ākāso alaggo asatto appatiṭṭhito apalibuddho, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kule gaṇe lābhe āvāse palibodhe paccaye sabbakilesesu ca sabbattha alaggena bhavitabbaṃ, anāsattena appatiṭṭhitena apalibuddhena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, ākāsassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena sakaṃ puttaṃ rāhulaṃ ovadantena – ‘seyyathāpi, rāhula [ma. ni. 2.119], ākāso na katthaci patiṭṭhito, evameva kho tvaṃ, rāhula, ākāsasamaṃ bhāvanaṃ bhāvehi, ākāsasamaṃ hi te, rāhula, bhāvanaṃ bhāvayato uppannā manāpāmanāpā phassā cittaṃ pariyādāya ṭhassantī’”ti.

Ākāsaṅgapañho chaṭṭho.

☸.....................................................................

「復次大王,虛空不黏著、不依附、不依著、無障礙;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於家庭、徒眾、利養、住處、障礙、資具、一切煩惱及一切處不應黏著、依附、依止而無障礙亦復如是。大王,此即是應把持虛空之第五德。大王,天中天之世尊教誡其子羅睺羅時亦曾作此說:羅睺羅,譬如虛空之無依止,羅睺羅,你應如虛空修習禪定。羅睺羅,因如虛空修習禪定,已生未生之適意不適意(感覺)將不能牢固把持你的心。」

☸---------------------------------------------------------------------

7. Candaṅgapañho

7. “Bhante nāgasena, ‘candassa pañca aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni pañca aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, cando sukkapakkhe udayanto uttaruttariṃ vaḍḍhati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācārasīlaguṇavattappaṭipattiyā āgamādhigame paṭisallāne satipaṭṭhāne indriyesu guttadvāratāya bhojane mattaññutāya jāgariyānuyoge uttaruttariṃ vaḍḍhitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, candassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

七 月
「尊者龍軍,汝說應把持月之五德,何者為應把持該五德?」
「大王,譬如月於白月分時生起,更見增長;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於正行、戒德、行道作業、經典研習、

四念住、根門守護、食物知量、注意警寤,應更見增長亦復如是。大王,此即是應把持月之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cando uḷārādhipati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena uḷārena chandādhipatinā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, candassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如月之為偉大的統治者;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應成為欲望的偉大統治者亦復如是。

大王,此即是應把持月之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cando nisāya carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena pavivittena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, candassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如月之獨行於夜間;大王,修瑜伽者,瑜伽行者,應成為孤寂亦復如是。

大王,此即是應把持月之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cando vimānaketu, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sīlaketunā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, candassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如月之以宮殿為旗幟;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應以戒為旗幟亦復如是。

大王,此即是應把持月之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cando āyācitapatthito udeti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena āyācitapatthitena kulāni upasaṅkamitabbāni. Idaṃ, mahārāja, candassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena saṃyuttanikāyavare ‘candūpamā, bhikkhave, kulāni upasaṅkamatha, apakasseva kāyaṃ apakassa cittaṃ niccanavakā kulesu appagabbhā’”ti [appagabbāti (ka.) saṃ. ni. 2.146].

Candaṅgapañho sattamo.

☸.....................................................................

「復次大王,如月之被所求所欲而升起;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應以被所求所欲而往詣諸家亦復如是。

大王,此即是應把持月之第五德亦復如是。

大王,天中天之世尊於最勝之《相應部》中亦作此說:『諸比丘,如月往詣諸家;

抑制身心,於諸家常謹慎如新受戒者。』」

☸---------------------------------------------------------------------

8. Sūriyaṅgapañho

8. “Bhante nāgasena, ‘sūriyassa [suriyassa (sī. syā. pī.)] satta aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni satta aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, sūriyo sabbaṃ udakaṃ parisoseti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbakilesā anavasesaṃ parisosetabbā. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

八 日
「尊者龍軍,汝說應把持日之七德,何者為應把持該七德?」
「大王,譬如日能曬幹一切水;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應曬幹一切煩惱亦復如是,

大王,此即是應把持日之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo tamandhakāraṃ vidhamati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena sabbaṃ rāgatamaṃ dosatamaṃ mohatamaṃ mānatamaṃ diṭṭhitamaṃ kilesatamaṃ sabbaṃ duccaritatamaṃ vidhamayitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如日破除黑暗;

大王,修瑜伽者,瑜伽行者應破除一切貪暗、嗔暗、痴暗、慢暗、邪見暗、煩惱暗、一切惡行暗亦復如是。

大王,此即是應把持日之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo abhikkhaṇaṃ carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena abhikkhaṇaṃ yoniso manasikāro kātabbo. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如日恆常運行;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應恆常如理作意亦復如是。

大王,此即是應把日之第三德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo raṃsimālī, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ārammaṇamālinā bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如日有暈輪;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應有所緣之暈輪亦復如是。

大王,此即是應把持日之第四德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo mahājanakāyaṃ santāpento carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ācārasīlaguṇavattappaṭipattiyā jhānavimokkhasamādhisamāpattiindriyabalabojjhaṅgasatipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādehi sadevako loko santāpayitabbo. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa pañcamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如日之運行使巨大民眾溫暖;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應以正行、戒德、行道作業、四禪、八解脫、四定、五根、五力、七菩提分、四念住、四正勤、四神足溫暖人天世界亦復如是。

大王,此即是應把持日之第五德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo rāhubhayā bhīto carati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena duccaritaduggativisamakantāravipākavinipātakilesajālajaṭite diṭṭhisaṅghāṭapaṭimukke kupathapakkhande kummaggapaṭipanne [kumaggapaṭipanne (syā. ka.)] satte disvā mahatā saṃvegabhayena mānasaṃ saṃvejetabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa chaṭṭhaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,如日運行被羅睺警怖;大王,修瑜伽者,瑜伽行者若見有情被糾纏於煩惱之網的惡行、惡趣、險路、業報、墮處,被邪見捆縛,誤入邪途,行於惡道,則心應被怖畏激勵亦復如是。

大王,此即是應把持日之第六德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sūriyo kalyāṇapāpake dasseti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena indriyabalabojjhaṅgasatipaṭṭhānasammappadhānaiddhipādalokiyalokuttaradhammā dassetabbā. Idaṃ, mahārāja, sūriyassa sattamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena vaṅgīsena –

☸.....................................................................

「復次大王,如日之顯示善意;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應顯示五根,五力,七菩提分、四念住、四正勤、四神足、世間法、出世間法亦復如是。大王,此即是應把持日之第七德。

大王,長老萬吉沙亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

“‘Yathāpi sūriyo udayanto, rūpaṃ dasseti pāṇinaṃ;
Suciñca asuciñcāpi, kalyāṇañcāpi pāpakaṃ.

“‘Tathā bhikkhu dhammadharo, avijjāpihitaṃ janaṃ;
Pathaṃ dasseti vividhaṃ, ādiccovudayaṃ yathā’”ti.

Sūriyaṅgapañho aṭṭhamo.

☸.....................................................................

如旭日高升而顯明
眾生形色、淨穢,善惡;持法之比丘亦如是,向遭無明遮覆之眾,
顯示各種(出離)道路,亦如那高升的旭日。」

☸---------------------------------------------------------------------

9. Sakkaṅgapañho

9. “Bhante nāgasena, ‘sakkassa tīṇi aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni tīṇi aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, sakko ekantasukhasamappito, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena ekantapavivekasukhābhiratena bhavitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, sakkassa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

九 沙咖天帝
「尊者龍軍,汝說應把持沙咖天帝之三德,何者為應把持該三德?」
「大王,譬如沙咖天帝足具絕對妙樂;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應歡喜孤寂絕對妙樂亦復如是。

大王,此即是應把持沙咖天帝之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sakko deve disvā paggaṇhāti, hāsamabhijaneti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kusalesu dhammesu alīnamatanditaṃ santaṃ mānasaṃ paggahetabbaṃ, hāsamabhijanetabbaṃ, uṭṭhahitabbaṃ ghaṭitabbaṃ vāyamitabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, sakkassa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

「復次大王,若沙咖天帝見諸天時他攝受之,令生歡喜;

大王,修瑜伽者,瑜伽行者於諸善法應使其心活動、精進及寂止,應使其心歡樂、欣喜、奮勉及努力亦復如是。

大王,此即是應把持沙咖天帝之第二德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, sakkassa anabhirati nuppajjati, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena suññāgāre anabhirati na uppādetabbā. Idaṃ, mahārāja, sakkassa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, therena subhūtinā –

“‘Sāsane te mahāvīra, yato pabbajito ahaṃ;
Nābhijānāmi uppannaṃ, mānasaṃ kāmasaṃhitan’”ti.

Sakkaṅgapañho navamo.

☸....................................................................

「復次大王,若沙咖天帝不起忿怒;大王,修瑜伽者,瑜伽行者於空閑處不應起忿怒亦復如是。

大王,此即是應把持沙咖天帝之第三德。大王,長老須菩提(Subhuti)亦曾作此說:
大雄,我於你之 教法出家以來,
我已不知貪欲 念頭起於我心。」

☸---------------------------------------------------------------------

10. Cakkavattiṅgapañho

10. “Bhante nāgasena, ‘cakkavattissa cattāri aṅgāni gahetabbānī’ti yaṃ vadesi, katamāni tāni cattāri aṅgāni gahetabbānī”ti? “Yathā, mahārāja, cakkavattī catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ saṅgaṇhāti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena catassannaṃ parisānaṃ mānasaṃ saṅgahetabbaṃ anuggahetabbaṃ sampahaṃsetabbaṃ. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa paṭhamaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.

☸.....................................................................

十 轉輪王
「尊者龍軍,汝說應把持轉輪王之四德,何者為應把持該四德?」
「大王,譬如轉輪王以四攝事庇護人民;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應攝護,庇護及令四眾之心歡喜亦復如是,

大王,此即是應把持轉輪王之第一德。」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa vijite corā na uṭṭhahanti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāmarāgabyāpādavihiṃsāvitakkā na uppādetabbā. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa dutiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ. Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –

☸.....................................................................

「復次大王,若轉輪王之領土內盜賊不興;大王,修瑜伽者,瑜伽行者不應起慾貪、嗔恚、傷害之念亦復如是。

大王,此即是應把持轉輪王之第二德。大王,天中天之世尊亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

“‘Vitakkūpasame ca yo rato, asubhaṃ bhāvayate [bhāvayatī (syā.) dha. pa. 350 dhammapade] sadā sato;
Esa kho byantikāhiti, esa checchati mārabandhanan’ti.

☸.....................................................................

若人樂於念寂靜,常正念修不淨觀,
是人一定能毀滅,截斷那魔羅之網。

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattī divase divase samuddapariyantaṃ mahāpathaviṃ anuyāyati kalyāṇapāpakāni vicinamāno, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena kāyakammaṃ vacīkammaṃ manokammaṃ divase divase paccavekkhitabbaṃ ‘kiṃ nu kho me imehi tīhi ṭhānehi anupavajjassa divaso vītivattatī’ti. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa tatiyaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.


「復次大王,如轉輪王日日巡遊大海環繞之洲,審查一切善惡;

大王,修瑜伽者,瑜伽行者應日日省察身業、口業、意業而想『是否於此三處我度日無罪咎』亦復如是。

大王,此即是應把持轉輪王之第三德。

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena aṅguttaranikāyavare –
‘Kathambhūtassa me rattindivā vītivattantīti [vītipatantīti (sī. pī.)] pabbajitena abhiṇhaṃ paccavekkhitabban’ti.

大王,天中天之世尊於最勝之《增支部》中亦曾作此說:

『出家者應常作省察:於我,此晝夜已過去,我是何種有情?』」

☸---------------------------------------------------------------------

“Puna caparaṃ, mahārāja, cakkavattissa abbhantarabāhirārakkhā susaṃvihitā hoti, evameva kho, mahārāja, yoginā yogāvacarena abbhantarānaṃ bāhirānaṃ kilesānaṃ ārakkhāya satidovāriko ṭhapetabbo. Idaṃ, mahārāja, cakkavattissa catutthaṃ aṅgaṃ gahetabbaṃ.


「復次大王,如轉輪王的內外皆有保衛;大王,修瑜伽者,瑜伽行者應立正念為守門人以防內外的煩惱亦復如是。

大王,此即是應把持轉輪王之第四德。

Bhāsitampetaṃ, mahārāja, bhagavatā devātidevena –
大王,天中天之世尊亦曾作此說:

☸---------------------------------------------------------------------

‘Satidovāriko, bhikkhave, ariyasāvako akusalaṃ pajahati kusalaṃ bhāveti, sāvajjaṃ pajahati, anavajjaṃ bhāveti, suddhamattānaṃ pariharatī’”ti.

Cakkavattiṅgapañho dasamo.
Pathavīvaggo tatiyo.

☸.....................................................................

『諸比丘,以正念作守門人,聖弟子舍惡修善,舍可呵責而修無呵責,保守自己於清淨。』」

☸---------------------------------------------------------------------

Tassuddānaṃ –
Pathavī āpo ca tejo ca, vāyo ca pabbatena ca;
Ākāso candasūriyo ca, sakko ca cakkavattināti.

☸.....................................................................

攝頌曰:大地與水、火,風及以高山,
虛空並月、日,沙咖天帝、轉輪王。
──第三品終

' > 쿳따까 니까야' 카테고리의 다른 글

미란왕문경彌蘭王問經 5.5  (0) 2025.02.06
미란왕문경彌蘭王問經 5.4  (0) 2025.02.06
미란왕문경彌蘭王問經 5.2  (0) 2025.02.05
미란왕문경彌蘭王問經 5.1  (0) 2025.02.05
미란왕문경彌蘭王問經 5.0  (0) 2025.02.05