50偈集
1,091 타라불타장로陀羅弗陀長老
아관생무상我觀生無常 독주산굴중獨住山窟中
유독무이인唯獨無二人 하시장유차何時將有此 아차하시래我此何時來
Taṃ tathā devakāyehi pūjitaṃ pūjanārahaṃ,
Sāriputtaṃ tadā disvā kappinassa sītaṃ ahu.
1,092
아전모니의我纏牟尼衣 무의무욕념無意無欲念 탐진치기진貪瞋癡己盡
안락주산복安樂住山腹 하시장유차何時將有此 아차하시래我此何時來
Yāvatā buddhakhettamhi ṭhapayitvā mahāmuniṃ,
Dhutaguṇe visiṭṭhohaṃ sadiso me na vijjati.
1,093
무상사병소無常死病所 로사지소뇌老死之所惱
관신무포외觀身無怖畏 독주어림간獨住於林間
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Pariciṇṇo mayā satthā kataṃ buddhassa sāsanaṃ,
Ohito garuko bhāro natthi dāni punabbhavo.
1,094
지혜조예도智慧造銳刀 포외재고뇌怖畏齎苦惱
갈애만부생渴愛蔓附生 절단응수주切斷應須住
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Na cīvare na sayane bhojane nupalippati,
Gotamo anappameyyo mulālapupphaṃ vimalaṃ'va,
Ambunā nikkhamaninno tibhavābhinissaṭo.
1,095
아이지혜조我以智慧造 화치제선검火熾諸仙劍
사자좌상무獅子座上舞 마왕군세패魔王軍勢敗
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Satipaṭṭhanagīvo so saddhāhattho mahāmuni,
Paññāsīso mahāñāṇī sadā carati nibbuto'ti.
1,096
아집선량사我集善良士 교왕중법인交往重法人
여실관제법如實觀諸法 근면승제근勤勉勝諸根
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu'haṃ pabbatakandarāsu
Ekākiyo addutiyo vihassaṃ
Aniccato sabbabhavaṃ vipassaṃ
Taṃ me idaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
1,097
아입산곽중我入山廓中 시시념성도時時念聖道
소리기갈환疎離飢渴患 풍열충사뇌風熱蟲蛇惱
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu'haṃ bhinnapaṭandharo muni
Kāsāvavattho amamo nirāso
Rāgaṃ ca dosaṃ ca tatheva mohaṃ
Hantvā sukhī pavanagato vihassaṃ.
1,098
대선기지득大仙己知得 난견사종제難見四種諦
이차안정기以此安定己 정념물상실正念勿喪失
달차이지혜達此以智慧 하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā aniccaṃ vadharoganīḷaṃ
Kāyaṃ imaṃ maccujarāyupaddutaṃ
Vipassamāno vītabhayo vihassaṃ
Eko vane taṃ nu kadā bhavissati.
1,099
무량지색성無量之色聲 향미가촉법香味可觸法
열기아유지熱氣我有止 지혜이견차智慧以見此
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu'haṃ bhayajananiṃ dukhāvahaṃ
Taṇhālatā bahuvidhānuvattaniṃ
Paññāmayaṃ tikhiṇamasiṃ gahetvā
Chetvā vase tampi kadā bhavissati.
1,100
담이추악어談以麤惡語 차원불위혹此原不為惑
우부피칭찬又復被稱讚 차원불용약此原不踴躍
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu paññāmayamuggatejaṃ
Satthaṃ isīnaṃ sahasādiyitvā
Māraṃ sasenaṃ sahasā bhañjissaṃ
Sīhāsane taṃ nu kadā bhavissati.
1,101
초목만제온草木蔓諸蘊 차등무량법此等無量法
내외공칭량內外共稱量 하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu'haṃ sabbhisamāgamesu
Diṭṭho bhave dhammagarūhi tādihi
Yathāvadassīhi jitindriyehi
Padhāniyo taṃ nu kadā bhavissati.
1,102
착의삼림중著衣森林中 아답선사로我踏仙士路
우계비신운雨季飛新雲 강주지우수降注之雨水
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu maṃ tandikhudā pipāsā
Vātātapā kīṭasiriṃsapā vā
Nabādhayissanti na taṃ giribbaje
Atthatthiyaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
1,103
관조어(공작)삼림冠鳥於(孔雀)森林 문명산굴중聞鳴山窟中
어시아기립於是我起立 사달불멸도思達不滅道
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu kho yaṃ viditaṃ mahesinā
Cattāri saccāni sududdasāni
Samāhitatto satimā agacchaṃ,
Paññāya taṃ taṃ nu kadā bhavissati.
1,104
우주입룡연雨注入龍淵 부향경해입復向鯨海入 가포항가하可怖恒伽河 염모나하중閻牟那河中
살라사박저薩羅娑縛底 장이신통력將以神通力 도하불침몰渡河不沈沒 하시장유차何時將有此
차장하시래此將何時來
Kadā nu rūpe amite ca sadde
Gandhe rase phusitabbe ca dhamme
Ādittatohaṃ samathehi yutto
Paññāya dakkhaṃ tadidaṃ kadā me.
1,105
여상배전장如象徘戰場 욕이단제욕欲以斷諸欲
심정계선사心靜繫禪思 청정척제상清淨斥諸相
하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu'haṃ dubbacanena vutto
Tato nimittaṃ vimano na hessaṃ
Atho pasattho'pi tato nimittaṃ
Tuṭṭho na hessaṃ tadidaṃ kadā me.
1,106
여위부채군如為負債窘 위부자소뇌為富者所惱
여빈자획보 如貧者獲寶 통대선지교大仙之教
여빈희획보如貧喜獲寶 하시장유차何時將有此 차장하시래此將何時來
Kadā nu kaṭṭhe ca tiṇe latā ca
Khandhe imehaṃ amite ca dhamme
Ajjhattikāneva ca bāhirāni ca
Samaṃ tuleyyaṃ tadidaṃ kadā me.
1,107
여운汝云
재가생활불가요在家生活不可要 시여유권아출가是汝誘勸我出家
이다년아금환출가已多年我今歡出家 하고대아부주의何故對我不注意
Kadā nu maṃ pāvusakālamegho
Navena toyena sacīvaraṃ vane
Isippayātamhi pathe vajantaṃ
Ovassate taṃ nu kadā bhavissati.
1,108
심心 여비유아자야汝非誘我者耶 여운汝云
산곽종종우익조山廓種種羽翼鳥 뢰전굉굉기응향雷電轟轟起應響 차등삼림입락락此等森林入樂樂
Kadā mayūrassa sikhaṇḍino vane
Dijassa sutvā girigabbhare rutaṃ
Paccuṭṭhahitvā amatassa pattiyā
Saṃcintiye taṃ nu kadā bhavissati.
1,109
재가가애친붕족在家可愛親朋族 어세희희락제욕於世嬉戲樂諸欲
금총사기달열반今總捨棄達涅槃 심心 연여대아불만족然汝對我不滿足
Kadā nu gaṅgaṃ yamunaṃ sarassatiṃ
Pātālakhittaṃ vaḷavāmukhaṃ ca
Asajjamāno patareyyamiddhiyā
Vibhīsanaṃ taṃ nu kadā bhavissati.
1,110
차위위아비위타此為為我非為他 무장시지하비상武裝時至何悲傷
총관일체동전물總觀一切動轉物 구불멸도아출가求不滅道我出家
Kadā nu nāgo'va asaṅgacārī
Padālaye kāmaguṇesu chandaṃ
Nibbajjayaṃ sabbasubhaṃ nimittaṃ
Jhāne yuto taṃ nu kadā bhavissati.
1,111
량족우자선어자兩足優者善語者 조어장부대력자調御丈夫大力者
심중동전사원후心中動轉似猿猴 불리탐욕실난제不離貪欲實難制
Kadā iṇaṭṭo'va daḷiddako nidhiṃ
Ārādhayitvā dhanikehi pīḷito
Tuṭṭho bhavissaṃ adhigamma sāsanaṃ
Mahesino taṃ nu kadā bhavissati.
1,112
욕위종종감여락欲為種種甘與樂 무지범부위차박無智凡夫為此縛
위구재생감원고為求再生甘願苦 위심소도투지옥為心所導投地獄
Bahūni vassāni tayāmhi yācito
Āgāravāsena alaṃ nu te idaṃ
Taṃ dāni maṃ pabbajitaṃ samānaṃ
Kiṃkāraṇā citta tuvaṃ na yuñjasi.
1,113
공작창응성빈번孔雀蒼鷹聲頻繁 호표위요삼림중虎豹圍繞森林中
신사욕망물악락착身捨欲望勿樂著 심心 여선여시권설아汝先如是勸說我
Nanu ahaṃ citta tayāmhi yācito
Giribbaje citrachadā vihaṅgamā
Mahindaghosatthantābhigajjino
Te taṃ ramissanti vanamhi jhāyinaṃ.
1,114
사선오근여오력四禪五根與五力 수습칠지여삼매修習七支與三昧
어불지교달삼명於佛之教達三明 심心 여선여시권설아汝先如是勸說我
Kulamhi mitte ca piye ca ñātake
Khiḍḍāratiṃ kāmaguṇaṃ ca loke
Sabbaṃ pahāya imamajjhapāgato
Atho'pi tvaṃ citta na mayha tussasi.
1,115
도달불멸성구제到達不滅成救濟 단진일체제고뇌斷盡一切諸苦惱 정제번뇌수팔지淨除煩惱修八支 심心 ···
Mameva etaṃ na hi tvaṃ paresaṃ
Sannāhakāle paridevitena kiṃ
Sabbaṃ idaṃ calamiti pekkhamāno
Abhinikkhamiṃ amatapadaṃ jigīsaṃ.
1,116
오온위고수정견蘊為苦須正見 유고출자응사기由苦出者應捨棄 단진제고어차처斷盡諸苦於此處 심心 ···
Suyuttavādī dvipadānamuttamo
Mahābhisakko naradammasārathi
Cittaṃ calaṃ makkaṭasannibhaṃ iti
Avītarāgena sudunnivārayaṃ.
1,117
정관고시무긍상正觀苦是無恆常 내지무아공정관乃至無我空正觀
심지사악급살해心止邪惡及殺害 심心 ···
Kāmā hi citrā madhurā manoramā
Aviddasu yattha sitā puthujjanā
Te dukkhamicchanti punabbhavesino
Cittena nītā niraye nirākatā.
1,118
원정훼형불아관圓頂毀形不雅觀 수지유유지일발手持唯有之一鉢
제가지간행걸식諸家之間行乞食 대선지교위차신大仙之教委此身 심心 ···
Mayūrakoñcābhirutamhi kānane
Dīpīhi vyagghehi purakkhato vasaṃ
Kāye apekkhaṃ jaha mā virādhaya
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,119 猶如滿月光明夜
왕래가로선섭기往來街路善攝己 가자욕자애무념家者欲者愛無念 유여만월광명야 심心 ···
Bhāvehi jhānāni ca inidriyāni
Balāni bojjhaṅgasamādhibhāvanā
Tisso ca vijjā phusa buddhasāsane
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,120
삼림주자걸식자森林住者乞食者 총간주자람루자塚間住者襤褸者
좌불와자악두타坐不臥者樂頭陀 심心 ···
Bhāvehi maggaṃ amatassa pattiyā
Niyyānikaṃ sabbadukhakkhayogadhaṃ
Aṭṭhaṅgikaṃ sabbakilesasodhanaṃ
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,121
식수원망위득과即植樹願望為得果 즉여희망참수근希望斬樹根 심心
무상동전권설아無常動轉勸說我 대차실시불가유對此實是不可喻
Dukkhanti khandhe paṭipassa yoniso
Yato ca dukkhaṃ samudeti taṃ jaha
Idheva dukkhassa karohi antaṃ
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,122
원행독유무형색遠行獨遊無形色 아대여어불신복我對汝語不信服
제욕고신대포외諸欲苦辛大怖畏 상망열반아유행想望涅槃我遊行
Aniccaṃ dukkhanti vipassa yoniso
Suññaṃ anattāti aghaṃ vadhanti ca
Manovicāre uparundha cetaso
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,123
아출가비위불운我出家非為不運 비위무참치非為無慚恥
비위생활무안면非為生活無顏面 심心 아위대여유신복我為對汝有信服
Muṇḍo virūpo abhisāpamāgato
Kapālahatthova kulesu bhikkhasu
Yuñjassu satthuvacane mahesino
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,124
소욕사복지식고少欲捨覆止息苦 차위선인소칭탄此為善人所稱歎 심心
소욕사복지식고少欲捨覆止息苦 차위선인소칭탄此為善人所稱歎
Susaṃvutatto visikhantare caraṃ
Kulesu kāmesu asaṅgamānaso
Cando yathā dosinapuṇṇamāsiyā
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,125
갈애무명애비애渴愛無明愛非愛 미색락수적의욕美色樂受適意欲
기빈척자아이빈既擯斥者我已擯 불위피재반회거不為彼再返回去
Āraññiko hohi ca piṇaḍapātiko
Sosāniko hohi ca paṃsukūliko
Nesajjiko hohi sadā dhute rato
Itissu maṃ citta pure niyuñjasi.
1,126
심心
소유장합수여어所有場合隨汝語 다생지중무촉노多生之中無觸怒
여지지은래내생汝之知恩來內生 여위작고구륜회汝為作苦久輪迴
Ropetva rukkhāni yathā phalesī
Mūle taruṃ chettu tameva icchasi
Tathūpamaṃ cittamidaṃ karosi
Yaṃ maṃ aniccamhi cale niyuñjasi.
1,127
심心
여사아위바라문汝使我為婆羅門 위왕선사찰제리為王仙士剎帝利 급천자비사수타及天子毘舍首陀
Arūpa dūraṅgama ekacāri
Na te karissaṃ vacanaṃ idānihaṃ
Dukkhā hi kāmā kaṭukā mahabbhayā
Nibbānamevābhimano carissaṃ.
1,128
의여아위아수라依汝我為阿修羅 의여지본타지옥依汝之本墮地獄
유시전입축생도有時轉入畜生道 아위아귀역인여我為餓鬼亦因汝
Nāhaṃ alakkhyā ahirikkatāya vā
Na cittahetū na ca dūrakantanā
Ājīvahetū ca ahaṃ na nikkhamiṃ
Kato ca te citta paṭissavo mayā.
1,129
시작가면향구사時作假面香具師 여물재재광편아汝勿再再誑騙我
시작가면향구사時作假面香具師 여물재재광편아汝勿再再誑騙我
Appicchatā sappurisehi vaṇṇitā
Makkhappahānaṃ vūpasamo dukhassa
Itissu maṃ citta tadā niyuñjasi
Idāki tvaṃ gacchasi pubbaciṇṇaṃ.
1,130
심어낭心於曩 ··· [77] ···
Taṇhā avijjā ca piyāppiyañca
Subhāni rūpāni sukhā ca vedanā
Manāpiyā kāmaguṇa ca vantā
Vante ahaṃ āvamituṃ na ussahe.
(77) 합타라합보타장로哈陀羅哈普陀長老
석일심수축昔日心隨逐 류리임락소流離任樂所 금일여실제今日如實制 수구제광상手鉤制狂象
1,131
차세무상불견실此世無常不堅實 역무정질사시아亦無精質師示我
심心 사아득입승자교使我得入勝者教 초대고난도폭류超大苦難渡瀑流
Sabbattha te citta vaco kataṃ mayā
Bahūsu jātīsu na mesi kopito
Ajjhattasambhavo kataññutāya te
Dukkhe ciraṃ saṃsaritaṃ tayā kate.
1,132
심心 여금불가여선재汝今不可如先在 아금갱불몽여제我今更不蒙汝制
대선지교아출가大仙之教我出家 아금부재조손실我今不再遭損失
Tvaññeva no citta karosi brāhmaṇo
Tvaṃ khattiyo rājadasī karosi
Vessā ca suddā ca bhavāma ekadā
Devattanaṃ vā'pi taveva vāhasā.
1,133
산해하대지山海河大地 시방총무상十方總無常 삼유유환난三有有患難 심心 하처향안락何處享安樂
Tave'va hetū asurā bhavāmase
Tvaṃmūlakaṃ nerayikā bhavāmase
Atho tiracchānagatā'pi ekadā
Petattanaṃ vā'pi tave'va vāhasā.
1,134
심心 추루갱하위醜陋更何為
심心 아불수여제我不受汝制 아단량구비我斷兩口鞴 불촉구공류不觸九孔流
Nanu dubbhissasi maṃ punappunaṃ
Muhuṃ muhuṃ cāraṇīkaṃ'va dassayaṃ
Ummattakeneva mayā palobhasi
Kiñcā'pi te citta virādhitaṃ mayā.
1,135
야저령양절출몰野豬羚羊竊出沒 천작교묘굴사중天作巧妙窟舍中 신우강천삼림내新雨降濺森林內
심心 차처향락입굴중此處享樂入窟中
Idaṃ pure cittamacāri cārikaṃ
Yenicchakaṃ yatthakāmaṃ yathāsukhaṃ
Tadajjahaṃ niggahessāmi yoniso
Hatthippabhinnaṃ viya aṅkusaggaho.
1,136
청색지경유선관青色之頸有善冠 잡색지우포미익雜色之羽包尾翼
공중비행미묘성空中飛行美妙聲 사여림중선사락使汝林中禪思樂
Satthā ca me lokamimaṃ adhiṭṭhahi
Aniccato addhuvato asārato,
Pakkhanda maṃ citta jinassa sāsane
Tārehi oghā mahatā1 suduttarā.
1,137
사지초상미화방四指草上美花放 삼림우강사운색森林雨降似雲色
아와산중여수목我臥山中如樹木 아지와상유여면我之臥牀柔如綿
Na te idaṃ citta yathā purāṇakaṃ
Nāhaṃ alaṃ tuyhavase nivattituṃ,
Mahesino pabbajitomhi sāsane
Na mādisā honti vināsadhārino.
1,138
아장위여자주인我將為如自主人 소득지물장만족所得之物將滿足
여동혁공유묘피如同革工鞣貓皮 유피위낭불해태柔皮為囊不懈怠
Nagā samuddā saritā vasundharā
Disā catasso vidisā adho divā,
Sabbe aniccā tibhavā upaddutā
Kuhiṃ gato citta sukhaṃ ramissasi.
1,139
아장위여자주인我將為如自主人 소득지물장만족所得之物將滿足
아금복여의정진我今伏汝依精進 여복광상교상사如伏狂象巧象師
Dhitipparaṃ kiṃ mama citta kāhisi
Na te alaṃ citta vasānuvattako,
Na jātu bhastaṃ ubhatomukhaṃ chupe
Dhiratthu pūraṃ nava sotasandaniṃ.
1,140
여조마사지교마如調馬師之矯馬 선조순여득고정善調順汝得固定
아이안태방호심我以安泰防護心 시인상득리행도是人常得履行道
Varāhaeṇeyya vigāḷhasevite
Pabbhārakūṭe pakate'va sundare,
Navambunā pāvusasittakānane
Tahiṃ guhāgehagato ramissasi.
1,141
박여연경이강력縛汝緣境以強力 박상어주이강승縛象於柱以強繩
아이정념능수여我以正念能守汝 수련불의제생유修練不依諸生有
Sunīlagīvā susikhā supekhuṇā
Sucittapattacchadanā vihaṅgamā,
Suvañjughosatthanitābhigajjino
Te taṃ ramissanti vanamhi jhāyinaṃ.
1,142
차지사로이지혜遮止邪路以智慧 노력제심입정로努力制心入正路
철견고지집기멸澈見苦之集起滅 제일어자사속인第一語者嗣續人
Vuṭṭhamhi deve caturaṅgule tiṇe
Saṃpupphite meghanibhamhi kānane,
Nagantare viṭapisamo sayissaṃ
Taṃ me mudū hehiti tūlasannibhaṃ.
1,143
심心 여증대아위지도汝曾對我為指導 어차사도지세계於此四倒之世界
금여파결박가리사今汝破結縛可離師 (대모니大牟尼)
Tathā tu kassāmi yathā'pi issaro
Yaṃ labbhati tena'pi hotu me alaṃ,
Na tāhaṃ kassāmi yathā atandito
Biḷārabhastaṃ'va yathā sumadditaṃ.
1,144
삼림미식심자재森林美飾心自在 수운위만악입산獸雲為鬘樂入山
심心 산곡인희여위락山谷人稀汝為樂 심心 여장필정도피안汝將必定到彼岸
Tathā tu kassāmi yathā'pi issaro
Yaṃ labbhati tena'pi hotu me alaṃ,
Viriyena taṃ mayha vasānayissaṃ
Gajaṃ'va mattaṃ kusalaṅkusaggaho.
1,145
무론남녀제의망無論男女制意望 종이득향제안락從而得享諸安樂
심心 무지종마수라제無智從魔受羅制 여희생유위종속汝喜生有為從屬
Tayā sudantena avaṭṭhitena hi
Hayena yoggācariyo'va ujjunā,
Pahomi maggaṃ paṭipajjituṃ sivaṃ
Cittānurakkhīhi sadā nisevitaṃ.
섭송攝頌
오십게집독청백五十偈集獨清白 타라불타일장로陀羅弗陀一長老 차처게송오십오此處偈頌五十五